LEXNAVARRA
29/2018 FORU LEGEA, abenduaren 26koa, Nafarroako Memoria Historikoaren Tokiei buruzkoa.
BON N.º 250 - 31/12/2018
I. TITULUA. Xedapen orokorrak
- 1. artikulua. Xedea.
- 2. artikulua. Nafarroako memoria historikoaren tokiak.
- 3. artikulua. Printzipio orokorrak.
- 4. artikulua. Memoria historikoa terminoaren esparru kronologikoa.
- 5. artikulua. Eskumenak.
II. TITULUA. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroa
- 6. artikulua. Eraketa, izaera eta edukia.
- 7. artikulua. Deklarazioa eta inskripzioa egiteko prozedura.
- 8. artikulua. Inskripzioaren aldaketa eta ezereztea.
- 9. artikulua. Inskripzioaren eta prebentziozko idatzoharraren ondorioak.
III. TITULUA. Memoria historikoaren tokien babesa eta zainketa
- 10. artikulua. Babeserako araubide orokorra.
- 11. artikulua. Betebeharrak eta eskubideak.
- 12. artikulua. Betebeharrak ez betetzea.
- 13. artikulua. Babes eta zainketa araubidea.
- 14. artikulua. Lurraldearen antolamenduko, hirigintzako eta ingurumeneko tresnei dagokien babesa.
IV. TITULUA. Nafarroako memoria historikoaren tokien eta haien balioen zabalkundea eta hedapena
- 15. artikulua. Nafarroako memoria historikoaren tokien seinaleztapena.
- 16. artikulua. Nafarroako memoria historikoaren tokien mapa.
- 17. artikulua. Zabalkunderako jarduerak.
V. TITULUA. Zehapen araubidea
- 18. artikulua. Araubide juridikoa.
- 19. artikulua. Erantzuleak.
- 20. artikulua. Arauhausteak.
- 21. artikulua. Zehapenen mailaketa.
- 22. artikulua. Erantzukizunetik salbuestea.
- 23. artikulua. Zehapenak.
- 24. artikulua. Prozedura.
- 25. artikulua. Zehatzeko eskumena.
- Lehen xedapen gehigarria.–1936ko kolpe militarraren ondorioz eraildako eta errepresioaren biktima izandako Nafarroako herritarrei errekonozimendua eta ordain morala emateko azaroaren 26ko 33/2013 Foru Legearen aldaketa.
- Bigarren xedapen gehigarria.–Aurrekontuko diru erabilgarria.
- Hirugarren xedapen gehigarria.–Organoak koordinatzea.
- Azken xedapenetako lehenbizikoa.–Erregelamendu bidez garatzea.
- Azken xedapenetako bigarrena.–Indarra hartzea.
Gaur egungo gizarteetan memoria ezinbesteko tresna bilakatu da egiazko bizikidetza justu eta baketsua eraikitzeko bidean aurrera egiteko. Iragan hurbilean demokraziaren kontrako erregimenen indarkeriaren traumak astindu dituen gizarteetan, ahanzturaz eta memoria ezaz jokatzea guztiz bidegabea da biktimekin. Memoria eta gertatutakoaren oroimena dira bide bakarrak traumaz jabetzeko, biktimen minarekin eta egoera bidegabeekin enpatia sentitzeko, biktimen egia, justizia eta erreparaziorako eskubidea gauzatuko duten politika publikoak garatzeko; horrenbestez, bide horretatik lortuko da egiazko bizikidetza, begirada etorkizunean paratzen duena eta halakorik berriz ez gertatzeko bermeak ezartzeko lanari helduko diona. Izan ere, memoria mota asko daude, dudarik gabe, baina justua izanen bada, kritikoa izan behar du ezinbestez, eta iragana konpromisotik aztertu: konpromisoa giza eskubideekin, pertsonaren duintasunarekin, demokraziarekin, berdintasunarekin, justizia sozialarekin eta askatasunarekin.
Memoria indarkeria eta trauma gogoratzetik harago doa; iraganarekin lotutako zerbait baino gehiago da. Memoria, lehenengo eta behin, etorkizunari dagokio, eta, gizarte demokratikoetan, estuki eta fermuki loturik dago bakean eta giza eskubideetan oinarritutako kulturaren sustapenarekin. Memoria ezinbesteko tresna da hainbat balio gizarte osoan sustatu eta hedatzeko, askatasuna, begirunea, tolerantzia, negoziazioa eta akordioa, hain zuzen ere, bai eta horiek hurrengo belaunaldiei transmititzeko ere.
Gertatutakoaren memoria transmititzen da artxiboetan gordetako agirien bidez, gertaera haietako protagonista eta lekuko izan zirenen ahotik, eta familien baitan gorde eta helarazten den errelatoan; irudiak, soinu grabaketak eta ikus-entzunezkoak ere transmisio bideak dira. Finean, memoria gureganaino iritsi diren arrastoen bidez transmititzen da. Baina tokiak ere memoriaren transmisiorako bideak dira, gure gizartea bakean eta askatasunez garatzea baldintzatu eta eragotzi zuten gertaera latz eta tragiko haien tokiak alegia: hilobi komunak, non milaka lagun ehortzi baitzituzten, bortxaz desagerrarazi eta hil ondoren; bidegabeki espetxeratu eta errepresaliatutako milaka lagunentzako kartzela eta errepresio tokiak; edo herri-lanak, beren borondatearen kontra lan egitera behartutako presoek eraiki zituztenak, legez eratu eta herritarrek libreki aukeratu zuten Errepublikaren alde egiteagatik zigorra jaso ondoren.
Nafarroako Memoria Historikoaren Tokiak dira, izuarekin eta indarkeriarekin lotutako tokiak, zeinetan giza eskubideen era guztietako urraketak egin baitzituzten botere zilegiaren kontra altxatu, eta indarkeriaz baliatu zirenek beren ideiak, ideologia eta proiektu politikoa defendatu eta inposatzeko.
Eta Nafarroako Memoria Historikoaren Tokiak dira, halaber, demokrazian bizitako hamarkada hauetan familiek, memoriaren aldeko elkarteek eta zenbait toki entitatek eta erakundek eraikitako oroigarriak. Indarkeria bidegabe eta ez-zilegiaren ondorioak pairatu zituzten milaka pertsona haien oroimenez sortutako guneak dira. Memoriaren legatu hori gordetzeko, biktimei ohore egiteko, haien familiei erreparazioa emateko, eta etorkizuneko belaunaldiei bakearen, bizikidetzaren eta errespetuaren balioak transmititzeko asmoz egindako tokiak dira.
Foru lege honen helburua memoriaren toki horiek babestea da, haien seinaleztapena eta zainketa arautzea, eta haiek ezagutzera ematea, terrorearen toki izandakoak oroimenerako eta bakearen eta bizikidetzaren balioak transmititzeko gune bilaka daitezen.
I. TITULUA. Xedapen orokorrak
Foru lege honen xedea da Nafarroako memoria historikoaren tokiak deklaratu, babestu, zaindu eta haien berri zabaltzea, memoriaren transmisiorako gune izan daitezen eta bakean eta bizikidetzan oinarritutako kultura sustatzeko lagundu dezaten, balio hauekin bat:
a) Giza eskubideen eta biktimen eskubide hauen errespetua: egia, justizia eta erreparazioa izatekoa eta berriz ez gertatzeko bermeak ezartzekoa.
b) Memoria ezinbesteko tresna dela gizarte etikoagoak, justuagoak eta demokratikoagoak eraikitzeko, gure iragan traumatikoari modu kritikoan begiratzen diotenak eta biktimen erreparazioaren alde lan egiten dutenak.
c) Begirunea, tolerantzia, negoziazioa, akordioa eta elkartasuna sustatzea, egiazko bizikidetza justu eta baketsua eraikitzeko modua den aldetik.
2. artikulua. Nafarroako memoria historikoaren tokiak.
1. Memoria historikoaren tokia gune fisiko bat da, Nafarroan dagoena eta halakotzat deklaratuta eta inskribatuta, eta Foru Komunitatearen interesekoa, memoriaren ondare historikoa den aldetik, bertan garrantzi bereziko gertaerak izan zirelako, 1936ko kolpe militarraren eta ondoko errepresio frankistaren ondorioz herritarren kontra erabilitako errepresioarekin eta bortxakeriarekin lotutakoak. Hartara, halakotzat deklaratzen ahalko dira honakoak:
a) 1936ko kolpe militarraren ondotik eta haren ondorioz desagerrarazitakoak eta fusilatutakoak ehortzi zituzten hobiak edo ehorzketa-lekuak, kolektiboak nahiz banakoak.
b) Indarkeria eta errepresio frankista jasan zutenak atxilotzeko eta hiltzeko tokiak.
c) Frankismoan preso egon zirenen bortxazko lanak baliatuz eraikitako herri-lanak.
2. Era berean, Nafarroako memoria historikoaren tokia da halakotzat deklaratu eta inskribatutako edozein toki, gertaera haiekin lotura zuzen eta historikorik izan gabe ere, biktimen familiek, memoriaren aldeko elkarteek, erakundeek eta administrazio publikoek gerora sortutakoa errepresio haren biktimentzako oroimen, aitortza eta erreparazio gisa.
3. Nafarroako memoria historikoaren tokiak, alderdi fisikoaz gain, biktimentzako omenaldi eta erreparazio guneak dira, eta foru lege honek ematen dien babes berezia izanen dutenez, kasu bakoitzean beharrezkotzat diren neurriak aplikatuko zaizkie, kontuan hartuz haien kokalekua, bertan gertatutakoaren garrantzia, egoera, hirigintza aldeko egokitasuna eta haien eragin ekonomiko eta soziala, eta beti zainduko da haien izaera, memoriaren eta erreparazioaren aldekoa.
3. artikulua. Printzipio orokorrak.
Nafarroako Foru Komunitateak, bere eskumenen esparruan, honako printzipio hauen arabera jardunen du memoria historikoaren tokiei dagokienez:
a) Babesaren izaera orokorra. Botere publikoen eta herritarren betebeharra da foru lege honetan ezarritako neurriak hartzea Nafarroako memoria historikoaren tokiak babesteko.
b) Erakundeen arteko lankidetza. Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioak lankidetzan jardunen du Estatuko Administrazio Orokorrarekin eta toki entitateekin Nafarroako memoria historikoaren tokiak deklaratu, babestu, zaindu eta haien berri zabaltzeko.
c) Ondasunen titularrekiko elkarlana. Nafarroako Administrazio Publikoak elkarlanean arituko dira, foru lege honetan ezarritakoaren esparruan, Nafarroako memoria historikoaren tokien parte diren ondasunen titularrekin, partikularrak nahiz erakundeak izan, horiek deklaratu, babestu, zaindu eta haien berri zabaltzeko.
d) Sustapena. Nafarroako Aurrekontu Orokorretan jasoko da Nafarroako memoria historikoaren tokiak babestu eta zaintzea, baita haien zabalkundea ere, ekitaldi bakoitzeko aurrekontuetako aukeren arabera.
e) Irisgarritasuna. Foru lege honetan eta irisgarritasun unibertsalerako baldintzei buruzko araudian ezarritako baldintzekin, Nafarroako memoria historikoaren tokiak irisgarriak izanen dira pertsona guztientzat, eta aukera berdintasuna eta diskriminazio eza bermatuko dira, ezagutu eta errespetatu daitezen laguntzeko.
f) Zabalkundea. Nafarroako Administrazio Publikoek Nafarroako memoria historikoaren tokiak sustatuko dituzte eta haien zabalkunde-lana eginen dute. Haiei buruzko ikasketak, bestalde, Nafarroako hezkuntza-sistemaren barnean egonen dira.
g) Berdintasuna. Nafarroako Administrazio Publikoek aintzat hartuko dute gizon eta emakumeen arteko genero berdintasuna, eta genero ikuspegia erantsiko dute, Nafarroako memoria historikoaren tokiei buruzko lanean.
4. artikulua. Memoria historikoa terminoaren esparru kronologikoa.
1. Foru lege honen ondorioetarako, memoria historikoak hartzen duen aldi kronologikoa 1936ko uztaileko kolpe militarretik 1978ko abenduaren 29ko Konstituzioak indarra hartu artekoa da.
2. Data horiek ez dira kontuan hartuko foru lege honen 2. artikuluko 2. apartatuan aipatzen diren memoriaren aldeko guneen kasuan.
1. Foru Komunitateko Administrazioak honako eskumen hauek ditu Nafarroako memoria historikoaren tokiei dagokienez:
a) Haien zainketa eta babesa bermatzea, izaera orokorrarekin.
b) Haien aldeko kautelazko neurriak hartzea edo, beharrezkoa bada, nahitaezko desjabetzea.
c) Haien sustapena eta zabalkundea.
d) Zehapen ahalmena erabiltzea, foru lege honetan ezarritako baldintzetan.
e) Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroa kudeatzea.
f) Foru lege honek berariaz esleitzen dizkion gainerako eskumenak.
2. Foru Komunitateko Administrazioaren eskumen horiek memoria historikoaren eskumena duen departamentuaren bidez beteko dira, Nafarroako Gobernuari kide anitzeko organo gisa dagozkionak eta gainerako departamentuekin koordinatzea ukatu gabe.
3. Era berean, Memoria Historikoaren arloko Koordinazio Batzorde Teknikoak aholku lanak beteko ditu departamentu eskudunarentzat. Batzorde hori azaroaren 26ko 33/2013 Foru Legearen bidez sortu zen.
II. TITULUA. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroa
6. artikulua. Eraketa, izaera eta edukia.
1. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroa eratzen da, foru lege honetan definitutako ezaugarriak izateagatik halakotzat deklaratzen diren gune, higiezin edo aurkintzen publizitate eta kontrola egiteko tresna izan dadin.
2. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroak eduki hau izanen du:
a) Memoriaren toki inskribatu bakoitzak bere folio edo fitxa izanen du erregistroan.
b) Bertan jaso beharko dira prozedurari hasiera emateko ebazpena eta Nafarroako memoria historikoaren toki bakoitzaren deklarazioa eta inskripzio ordena ematen duena. Horrekin batera, erregistroko edukia aldatzen duten ebazpenak ere agertu beharko dira.
c) Toki bakoitzari dagokionez, hura identifikatzen duten ezaugarriak eta haren gainean ezartzen diren behin-behineko, kautelazko eta behin betiko neurriak deskribatuko dira.
d) Memoriaren toki gisa identifikatutako ondasunei eragiten dieten eskualdaketak eta esku-hartzeak inskribatuko dira.
e) Ondasun inskribatuetan eragina duten administrazio egintza guztiak jasoko dira.
3. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroa publikoa da eta kontsulta, telematikoa nahiz bertatik bertarakoa, doakoa izanen da.
4. Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroa antolatu, kudeatu eta haren zabalkundea egitea memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuari dagokio, ukatu gabe beste departamentu batzuek ondare historiko eta kulturalaren arloan dituzten eskumenak.
7. artikulua. Deklarazioa eta inskripzioa egiteko prozedura.
Nafarroako memoria historikoaren toki baten deklarazioa eta inskripzioa prozedura honi jarraituz eginen dira:
a) Prozedurari hasiera emanen zaio ofizioz, organo eskudunaren ebazpen bidez edo edozein pertsona fisiko nahiz juridikoren eskaera arrazoituaren ondorioz. Azken kasu horretan, hasiera emateko ebazpena hiru hilabeteko epean eman eta jakinarazi beharko da; hala ez bada, eskaera ezetsi dela ulertu behar da.
Hasiera emateko ebazpenak hauek jasoko ditu gutxienez:
–Tokiaren identifikazioa.
–Deklarazioa justifikatzen duten balio material, historiko edo sinbolikoen identifikazioa.
–Deklarazioaren eta inskripzioaren xede den ondasunaren zatien deskribapena eta zehaztapena.
–Tokiaren mugaketa kartografikoa, koordenatu geografikoak barne.
–Ondasunaren jabeen eta ukituta gerta daitezkeen pertsona fisiko eta juridikoen identifikazioa.
–Zainketa, seinaleztapen eta zabalkunderako aplikatzen ahal diren neurri partikularrak eta ekintzak zehaztea.
–Ondasuna babestu eta zaintzeko beharrezkoak izan daitezkeen kautelazko neurriak zehaztea.
b) Deklarazio eta inskripziorako prozedurari hasiera ematen dion ebazpenak berekin ekarriko du ondasunaren kautelazko idatzoharra egitea Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan, eta berehalako eta zuzeneko ondorioa izanen da foru lege honek ezarritako babes araubidea behin-behinekoz aplikatzea inskribatutako tokietarako. Kautelaz, udalak ez du emanen lurzatiketarik, eraikuntzarik edo eraispenik egiteko lizentziarik, eta etenda geldituko dira ordurako emanda daudenak. Era berean, kautelaz etenen da babestu nahi den ondasunaren balioak arriskuan jartzen dituen esku-hartze oro. Kautelazko etena amaituko da prozedura ebatzi eta, kasua denean, hartu beharreko neurriak hartzen direnean. Hala ere, memoria historikoaren arloko eskumena duen departamentuak, prozeduraren tramitazioan zehar, jarduketa horiek erabaki ahalko ditu, ikusten badu ez dela arriskuan jartzen inskribatu nahi den ondasunaren balioa.
c) Hasiera emateko ebazpen hori Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu beharko da.
d) Deklarazio eta inskripziorako prozeduran nahitaezkoak izanen dira entzunaldia emateko tramitea eta jendaurrean jartzekoa.
–Jakinarazpenetik aurrera gutxienez hilabeteko epean entzunaldia emanen zaie berariaz bai zuzenean ukitutako partikularrei bai memoria historikoaren tokia kokatuta dagoen toki entitateari ere.
–Iragarkia jendaurrean jarriko da Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta gutxienez hilabeteko epean.
–Bi tramiteek, jakinarazpenak zein iragarkiak, honako informazio hau jaso beharko dute: Deklarazioaren xedea, horren justifikazioa eta tokia identifikatzeko balioko duten datuak, bai eta izapidetzen eta erakusgai egonen den administrazio unitatea ere.
e) Entzunaldia emateko tramitea eta jendaurrean jartzekoa amaituta, espedientea Memoria Historikoaren arloko Koordinazio Batzorde Teknikora igorriko da (azaroaren 26ko 33/2013 Foru Legearen bidez sortutakoa), hiru hilabeteko epean gehienez ere nahitaezko txosten loteslea eman dezan, deklarazioa eta erregistroko inskripzioa egiteko.
f) Deklarazioa eta erregistroko inskripzioa egiteko prozeduraren ebazpena Nafarroako Gobernuak hartu beharreko erabakiaren bidez emanen da, memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuko titularrak proposamena egin ondoren.
g) Erabaki hori jakinaraziko zaie ukitutako interesdunei, eta Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratuko da; ondoren, Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatuko da.
h) Deklarazioa eta inskripzioak bidezkoak ez badira, prozedurari hasiera eman dion organoak hura amaitzea eta prebentziozko idatzoharra ezabatzea ebatziko du.
i) Prozedurari hasiera ematen zaionetik hamabi hilabete iragaten badira ebazpena eman eta jakinarazi gabe, prozedura iraungi eginen da. Prozedura iraungi dela behin deklaratu ondoren, ezin izanen da ondasun horren gaineko prozedura berri bati hasiera eman hurrengo hiru urteetan, non ez den ondasunaren titularrak eskatuta egiten.
8. artikulua. Inskripzioaren aldaketa eta ezereztea.
1. Memoriaren arloko eskumena duen departamentuak proposatzen ahalko du Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatutako tokien inskripzioa aldatzea, bai eta ezereztea ere, inskripzioa eragin zuten inguruabarrak aldatu edo desagertzen badira, kasuan kasukoa.
2. Tokien inskripzioa aldatu eta ezerezteko prozedura horien deklarazio eta inskripziorako aurreko artikuluan ezarritako bera izanen da.
9. artikulua. Inskripzioaren eta prebentziozko idatzoharraren ondorioak.
1. Nafarroako memoria historikoaren tokiaren deklarazioak eta Erregistroan haren inskripzioa edo prebentziozko idatzoharra egiteak aitortzea berezia ematea eta foru lege honetan ezarritako babes araubidea aplikatzea ekarriko du.
2. Lursailak eta higiezinak Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan memoriaren toki gisa inskribatzeak berekin dakar, ondorio guztietarako, onura publikoa edo interes soziala deklaratzea, nahitaezko desjabetzerako eta bide-zortasuna baliatzeko ere.
III. TITULUA. Memoria historikoaren tokien babesa eta zainketa
10. artikulua. Babeserako araubide orokorra.
1. Nafarroako memoria historikoaren toki gisa inskribatutako lursail edo higiezinen titularrek betebehar hauek izanen dituzte kasu guztietan:
a) Nafarroako Foru Komunitateari erraztea ondasun horiek zaindu, babestu eta mantentzeko jarduketak, memoria historikoaren tokiak diren aldetik, haien balioak zainduta daudela bermatze aldera.
b) Ondasunak erabiltzea haien izaerari datxezkion balioekin bateragarria izateko moduan.
c) Nafarroako Foru Komunitateari erraztea ondasunak suntsitu edo honda daitezen eragozteko helburua duten jarduketak.
2. Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioak bermatuko du memoria historikoaren tokien zainketa eta babesa foru lege honetan ezarritakoarekin bat.
3. Memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuari dagokio aholku ematea zainketarako betebeharra betetzeko behar diren lan eta jarduketei buruz, baita dagozkion gastuak ordaintzea ere.
4. Memoria historikoaren arloan eskuduna den departamentuak Nafarroako memoria historikoaren tokiak kontserbatzen, mantentzen eta zaharberritzen lagunduko du, horretarako ezarritako aurrekontu-partiden bidez. Laguntza hori erregelamenduz ezarriko da.
11. artikulua. Betebeharrak eta eskubideak.
1. Nafarroako memoria historikoaren toki gisa inskribatutako lursail edo higiezinen jabeek, haien gaineko eskubideen titularrek edo edukitzaile besterik ez direnek betebehar hauek izanen dituzte:
a) Memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuari jakinaraztea edozein titulu, arrazoi edo inguruabar dela-eta inskribatutako ondasunei dagokienez egiten dituzten eskualdaketak edo jarduketak, bai eta horiek jasandako kalteak edo bestelako ukipenak ere.
b) Tokien seinaleztapena egiten uztea, foru lege honen 15. artikuluan ezarritakoarekin bat.
c) Jendeak bisitatzen uztea, gutxienez lau egun hilabetean, aurrez ezarritako egun eta orduetan. Memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuak betebehar hori betetzetik salbuesten ahalko du, osorik edo hein batean, justifikatutako arrazoiak daudenean. Horrez gain, departamentuak ikuskapenak egin ditzan utzi beharko du, eta administrazio publiko eskudunek tokiaren egoeraz eta erabileraz eskatzen duten informazioa eman.
d) Foru lege honek edo antolamendu juridikoak berariaz ezartzen dizkien gainerako betebehar guztiak.
2. Norbaitek giza gorpuzkinak aurkitzen baditu Nafarroako hilobi-mapan mugatutako eremuetan edo are hortik kanpo ere, berehala jakinarazi beharko dio hori Nafarroako Gobernuan memoria historikoaren arloko eskumena duen departamentuari.
3. Nafarroako memoria historikoaren toki gisa inskribatutako lursail edo higiezinen gaineko eskubideen titularrek edo edukitzaile besterik ez direnek eskubide hauek izanen dituzte:
a) Eskumena duen departamentutik haien kontserbaziorako, babeserako edo aldaketarako laguntza teknikoa jasotzea.
b) Diru-laguntzak edo bestelako sustapen neurriak eskatzea, haren kontserbaziorako.
12. artikulua. Betebeharrak ez betetzea.
1. Foru lege honen 10. artikuluan Erregistroan inskribatutako ondasunei dagokienez ezarritako betebeharrak ez betetzeak ahalmena ematen dio Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioari zuzenean egiteko beharrezkoak diren esku-hartzeak, eta horren berri emanen dio berehala ondasunaren titularrari, memoriaren ondasun hori zaindu eta babesteko beharrezkoa bada.
2. Foru lege honen 10.1 eta 11.1 artikuluetan ezarritako betebeharrak ez betetzeak ekar dezake Foru Komunitateko Administrazioak nahitaez desjabetzea Nafarroako memoria historikoaren toki gisa inskribatutako lursailak edo higiezinak, onura publikoaren edo interes sozialaren kariaz.
3. Foru lege honen 10. eta 11. artikuluetan ezarritako betebeharrak betetzen ez badira, departamentu eskudunak hertsapen isunak ezartzen ahalko ditu foru lege honetan xedatutakoarekin bat.
13. artikulua. Babes eta zainketa araubidea.
1. Foru Komunitateko Administrazioak edozein lan edo esku-hartze eteten ahalko du, eta beharrezkoak diren kautelazko neurriak ezarri, ondasun baten osotasuna babesteko, ondoren Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatzeko komeni direnak. Babesteko kautelazko neurrien iraupena ez da hiru hilabetetik gorakoa izanen, eta horien barnean eman beharko zaio hasiera dagokion deklarazio prozedurari, hala behar den kasuan.
2. Toki entitateek Foru Komunitateko Administrazioari jakinarazi beharko dizkiote memoriaren toki bati eragiten dioten eraispen, obra edo esku-hartzerako lizentzien eskaerak, jasotzen dituztenak, tramitatzen hasi aurretik.
3. Erregistroan inskribatzea eragin zuten balioak babesteko, beharrezkoa izanen da memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuak baimena ematea Nafarroako memoria historikoaren toki batean edozein aldaketa egiteko, haren zainketan eragin dezakeenean; horretarako, tramite hauek bete beharko dira:
a) Baimen eskaerari zainketarako proiektu bat erantsi beharko zaio, honakoak barne: tokiari buruzko azterketa historiko bat, egungo egoeraren diagnostikoa, jarduketarako proposamen bat eta jarduketa betetzeko aurrekontu ekonomiko bat; teknikari eskudunek izenpetu beharko du proiektua.
b) Prozedura ebaztean baloratuko da obraren edo esku-hartzearen proiektua eta inskribatutako ondasunaren balioen zainketan duen eragina, eta adieraziko da lanek bete behar dituzten baldintza bereziak, baldin badaude, bai eta ondasuna babestu eta zaintzeko beharrezkotzat jotzen diren gomendio teknikoak eta zuzentzaileak. Espediente administratiboan Memoria Historikoaren arloko Koordinazio Batzorde Teknikoaren txostena sartu beharko da. Departamentuak hiru hilabeteko epea izanen du, baimen eskaerari buruz ebazteko, hura aurkezten den egunetik aurrera kontatuta. Epe hori berariazko ebazpena jakinarazi gabe iraganik, interesdunak ulertu beharko du baimen eskaera ezetsi egin dela.
Edonola ere, adieraziko da zein jarduketa edo obratan ez da inolako prozedurarik jarraitu behar, babestu behar den ondasunaren balioan eragiten ez duelako.
c) Ulertuko da baimena iraungi dela urtebete iragaten bada eskaeraren xede ziren jarduketak hasi gabe.
4. Memoria historikoaren arloko eskumena duen departamentuak galarazten ahalko du Erregistroan inskribatutako memoria historikoaren toki batean eraispena edo edozein motatako lan edo esku-hartzea, aurreko apartatuan aipatzen den baimenik ez badu.
5. Aurreko apartatuetan arautzen den guztia aplikatuko da Erregistroan prebentziozko idatzoharrarekin jasota dauden memoria historikoaren tokietako jarduketetan.
14. artikulua. Lurraldearen antolamenduko, hirigintzako eta ingurumeneko tresnei dagokien babesa.
1. Lurralde eta hirigintzaren plangintzako tresnetan, memoria historikoaren tokiei edo Erregistroan prebentziozko idatzorrarekin jasota daudenei eragiten badiete, ondasun horien babeserako eskatzen den babes bereziko araubidearekin bat datozen antolamendu determinazioak ezarriko dira.
2. Aurreko apartatuan aurreikusitako ondorioetarako, plangintzarako espediente horiek memoria historikoaren arloan eskumena duen departamentuaren nahitaezko adostasuna izan beharko dute.
3. Aurreko apartatuan aipatzen den txostena sei hilabeteko epean emanen da eskatzen denetik hasita. Epe horretan eman ezean, aldekoa dela ulertuko da.
4. Indarreko legeriaren arabera ingurumeneko prebentzio eta kontrolerako tresnen menpe dauden jarduketen kasuan, behar diren babes eta kautelazko neurriak hartuko dira Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan inskribatuta edo prebentziozko idatzoharrarekin jasota dauden ondasunak zaintzeko.
IV. TITULUA. Nafarroako memoria historikoaren tokien eta haien balioen zabalkundea eta hedapena
15. artikulua. Nafarroako memoria historikoaren tokien seinaleztapena.
1. Arlo honetan eskumena duen departamentuak seinaleztapena eta gertatutakoa interpretatzeko bitartekoak ezarriko ditu Nafarroako memoria historikoaren toki bakoitzean, eta ezarriko du zein diren zabalkunderako egoki diren materialak, baldintzak eta bideak, irisgarritasun unibertsalaren arloko indarreko araudian ezarritakoarekin bat.
2. Departamentuak ezarriko du memoria historikoaren tokien identitate grafikoa, seinaleztapen eta hedapen ofiziala egiteko, identitate korporatiboaren arloko eta Foru Komunitateko toponimoen erabilera ofizialaren arloko araudi indardunarekin bat.
16. artikulua. Nafarroako memoria historikoaren tokien mapa.
1. Memoria historikoaren arloko eskumena duen departamentuak mapa digital bat egin eta eguneratuta izanen du, herritar ororentzat sarbidea izanen duena; bertan adierazita egonen da Nafarroako memoria historikoaren tokien kokaleku geografikoa eta han gertatutakoaren berri emanen da.
2. Departamentuak, posible denean toki entitateekin eta memoriaren aldeko elkarteekin elkarlanean, memoria historikoaren ibilbideen diseinua sustatuko du, gertaera hauek ezagutzera emateko eta etorkizuneko belaunaldiei bakearen, bizikidetzaren eta giza eskubideen errespetuaren balioak transmititzen laguntzeko.
17. artikulua. Zabalkunderako jarduerak.
1. Memoria historikoaren arloko eskumena duen departamentuak behar diren neurriak hartuko ditu memoria historikoaren tokien hedapena eta zabalkundea egiteko, bai eta ordezkatzen dituzten balioena ere.
2. Bestelako ekimenak ukatu gabe, departamentu horrek honakoak sustatuko ditu:
a) Unibertsitateekiko eta ikerketa zientifikorako zentroekiko elkarlana Nafarroako memoria historikoaren tokien inguruan gertatutakoa aztertu eta ikertzeko.
b) Memoria duten eskolen programa bat, Nafarroako memoria historikoaren tokiak eta han bizitako gertaerak curriculumaren jardueretan txertatzea sustatzeko; helburua izanen da bake kultura sustatzea hezkuntza maila guztietan, bai eta errespetuan, elkartasunean eta demokrazia areagotzean oinarritutako balioak ere.
c) Elkarlanean aritzea memoriaren aldeko elkarteekin eta Nafarroako toki entitateekin, Nafarroako memoria historikoaren tokien balioa nabarmenduko duten eta Erregistroan inskribatzea eragin zuten gertaerak oroituko dituzten jarduerak gauzatzen.
3. Foru Komunitateko Administrazioak lagunduko du memoria historikoa eskurabidean jartzen informazio eta komunikazio teknologien bidez, eta haiek erabiliz zabalduko du Nafarroako memoria historikoaren tokiei buruz beharrezkoa den informazio guztia. Horrek bere baitan hartzen ditu bisita birtualak, memoriaren ondare historiko gisa garrantzi berezia duten tokietan.
V. TITULUA. Zehapen araubidea
18. artikulua. Araubide juridikoa.
1. Foru lege honetan ezarritako betebeharrak urratzen dituzten egiteak eta ez-egiteak titulu honetan xedatutakoaren arabera zehatuko dira, egon daitezkeen bestelako erantzukizunak ezertan ere baztertu gabe.
2. Memoria historikoaren tokien arloko zehapenak jartzeko ahalmena Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioari dagokio.
3. Zehapen prozedura hastea Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioaren barruan memoria historikoaren arloko eskumena duen departamentuari atxikitako organo eskudunari dagokio.
4. Foru lege honetan eta legea garatzeko erregelamenduetan aurreikusten ez den orotan, zehatzeko ahalmena arloaren gaineko Estatuko araudi oinarrizkoan eta Foru Komunitatekoan xedatutakoaren araberakoa izanen da.
Foru lege honetan araututako arau-hausteen erantzuleak horien egileak dira, pertsona fisikoak edo juridikoak izan.
1. Memoria historikoaren tokien arloko arau-hauste administratiboak dira foru lege honetan ezarritako egiteak eta ez egiteak, baita zabarkeria hutsezkoak badira ere, eta oso astunak, astunak eta arinak izan daitezke.
2. Arau-hauste oso astunak hauek izanen dira:
a) Indusketak egitea 13. artikuluan ezarritako baimena izan gabe.
b) Segurua denean lursail batean giza gorpuzkiak daudela, desagertutako biktimenak, lursail horretan eraikitzea edo lurrak mugitzea 13. artikuluan aipatzen den baimena izan gabe.
c) Nafarroako hobi-mapan sartutako lurretan biktimen hilobiak suntsitzea.
d) Zainketarako betebeharra ez betetzea, 10. artikuluan aurreikusitakoarekin bat, horren ondorioa denean Nafarroako memoria historikoaren toki gisa inskribatutako ondasunak galdu, suntsitu edo kalte konponezinak eragitea.
3. Arau-hauste astunak hauek izanen dira:
a) 11.2 artikuluan aipaturiko aurkikuntza jakinarazteko betebeharra ez betetzea, justifikatutako arrazoirik gabe.
b) Nafarroako memoria historikoaren toki bat zaindu eta mantentze lanak egiteko betebeharrak ez betetzea, arau-hauste oso astuna ez denean.
c) Administrazioa bere zaintza edo ikuskapen eginkizunak betetzen ari dela, ikuskapen lanari trabak jartzea.
d) Nafarroako memoria historikoaren toki batean edozein obra edo esku-hartze egitea horretarako baimenik gabe, non eta ez den arau-hauste oso astuna.
4. Arau-hauste arinak hauek izanen dira:
a) Nafarroako memoria historikoaren tokietan bisita publikoa egiten uzteko betebeharra ez betetzea.
b) Nafarroako memoria historikoaren tokietako espazioei edo altzariei kalteak egitea, arau-hauste astuna edo oso astuna ez denean.
c) Nafarroako memoria historikoaren toki batean edozein obra edo esku-hartze egitea horretarako 13. artikuluan aipatzen den baimena izan gabe, arau-hauste astuna edo oso astuna ez denean.
5. Erregistroan inskribatzen diren Nafarroako memoria historikoaren tokiei dagokienez artikulu honetan tipifikatzen diren arau-hausteak prebentziozko idatzoharra duten ondasunei ere dagokiela ulertuko da, 7.b) artikuluan aurreikusitakoarekin bat.
21. artikulua. Zehapenen mailaketa.
1. Honako hauek dira arau-hausleen erantzukizuna larriagotzeko inguruabarrak:
a) Intentzionalitate edo errepikatze maila.
b) Administrazio eskudunari laguntzeko uko egitea, legez kontrako obra edo esku-hartzeak edo gaizki egindakoak eteteko agindu administratiboak betetzeko orduan.
c) Jarduketa ustez legeztatzen duten egitatezko kasuak aldatzea, edo jarduketaren legezkotasuna frogatzen duten agiriak faltsutzea.
d) Berrerorketa. Berrerorketa egonen da, aurretik arau-hauste bat egin eta zehapena jarrita, hura jakinarazi eta hurrengo urtean mota bereko beste arau-hauste bat egiten baldin bada. Kasu horretan beharrezkoa izanen da zehapen ebazpena irmoa izatea.
2. Honako hauek dira arau-hausleen erantzukizuna arintzeko inguruabarrak:
a) Arau-haustea ekarri duen jokabideak kalte larririk eragiteko asmorik ez izatea.
b) Obrak geldiaraztea edo jardueran nahiz lurzoruaren erabileran gelditzea, norberaren borondatez, memoria historikoaren tokien arloko legezkotasuna betetzeaz arduratzen den agintari edo funtzionario publikoak ohartarazpena egin ondoren.
c) Jarduketa arau-hausleak eragindako kaltea konpontzea edo berez arintzea.
22. artikulua. Erantzukizunetik salbuestea.
Memoria historikoaren tokien arloko arau-hauste baten erantzuleak, zehatzeko eta legezko egoera berrezartzeko jarduketak hasi aurretik, egindako kalteak konpontzen baditu eta kaltetutako errealitate fisikoa lehengoratzen badu, arau-hauste arinengatik legokiokeen erantzukizunetik salbuetsiko da. Arau-haustea astuna edo oso astuna denean, salbuetsita geldi liteke, gainerako inguruabarren arabera.
1. Foru lege honetan tipifikatutako arau-hausteei diruzko zehapenak eta zehapen ez-diruzkoak ezartzen ahalko zaizkie.
2. Diruzko zehapenak isunak izanen dira, honako zenbateko hauek izanen dituztenak, arau-haustearen astuntasunaren arabera, eta proportzionaltasunaren printzipioa errespetatuz:
a) Arau-hauste oso astunak: 10.001etik 150.000 eurora bitarteko isuna.
b) Arau-hauste astunak: 2.001etik 10.000 eurora bitarteko isuna.
c) Arau-hauste arinak: 200dik 2.000 eurora bitarteko isuna.
3. Zehapen ez-diruzkoak zehapen osagarriak izanen dira, eta honako hauek izanen dira: memoria historikoaren arloko diru-laguntza edo laguntza publikoak eskuratzeko eskubidea galtzea, gehienez ere bi, hiru edo bost urtez, arau-hauste arin, astun eta oso astunen kasuan, hurrenez hurren; eta memoria historikoaren arloan jasotako diru-laguntza edo laguntza publikoa osorik edo partzialki itzultzea. Zehapen osagarri horiek ezarri eta mailakatzeko, bidezkoak direnean antolamendu juridikoaren arabera eta bermeak zorrotz betez, egitateen larritasuna eta haien ondorioak hartuko dira kontuan, proportzionaltasunaren printzipioarekin bat.
1. Memoria historikoaren tokien arloko arau-hausteak salatzeko akzioa publikoa izanen da.
2. Foru lege honetan aurreikusitakoaren arabera arau-haustea izan daitezkeen jarduketen berri duten agintariak behartuta daude halakoak jakinaraztera memoria historikoaren arloan eskuduna den departamentuari.
3. Prozedurari ofizioz emanen dio hasiera organo eskudunak, dela bere ekimenez, dela goiko agintarien agindu baten ondorioz, beste organo batzuen arrazoibidezko eskaeraren ondorioz edo herritarren salaketa baten ondorioz.
4. Titulu honetan ezarritako zehapenak ezartzeko, administrazio publikoen araubide juridikoaren eta zehapen-prozedura administratiboaren arloko araudian ezarritako prozedura-xedapenei jarraituko zaie.
25. artikulua. Zehatzeko eskumena.
Honako hauek izanen dira eskudunak foru lege honetan tipifikatzen diren arau-hausteengatiko zehapen-espedienteak irekitzeko eta ebazteko:
a) Arau-hauste oso astunak badira, memoria historikoaren arloan eskuduna den departamentuaren titularra.
b) Arau-hauste astunak eta arinak badira, memoria historikoaren arloan eskuduna den zuzendaritza nagusiaren titularra.
Lehen xedapen gehigarria .–1936ko kolpe militarraren ondorioz eraildako eta errepresioaren biktima izandako Nafarroako herritarrei errekonozimendua eta ordain morala emateko azaroaren 26ko 33/2013 Foru Legearen aldaketa.
1936ko kolpe militarraren ondorioz eraildako eta errepresioaren biktima izandako Nafarroako herritarrei errekonozimendua eta ordain morala emateko azaroaren 26ko 33/2013 Foru Legeak aldaketa hauek izanen ditu:
Bat.–c) eta d) letrak gehitzen zaizkio 5. artikuluaren 1. apartatuari. Testu hau izanen dute:
“c) Memoria historikoaren tokiekin zerikusia duten gai guztiei buruz indarreko legeriarekin bat eskatzen zaizkion nahitaezko txostenak egitea.
d) Batzordeko buruak planteatzen dizkien gaiei buruzko txostenak egitea.”
Bi.–Beste testu bat izanen du 9. artikuluaren 2. apartatuak. Hona testua:
“2. Halako tokitzat deklaratzen ahalko dira altxamendu militarrean, Gerra Zibilean eta diktadura frankistaren garaian izandako gertakari bereziki nabarmenei lotutakoak; esate baterako, hobi edo lurperatze-leku kolektiboak, atxilotze-lekuak, esklaboek egindako obra publikoak edo garai hartako gertakarietan nabarmendu ziren guneak. Deklarazioa egitea Nafarroako Gobernuari dagokio, foru lege honen 5. artikuluan araututako batzordeak proposamen loteslea eginda”.
Bigarren xedapen gehigarria .–Aurrekontuko diru erabilgarria.
Nafarroako memoria historikoaren toki bat deklaratzeko ekimenak berekin dakarrenean gastu publikoa, memoria gisa deklaratu eta inskribatzea formalizatu gorabehera, edota beharrezkoa denean ondasuna kontserbatzeko, mantentzeko edo babesteko lanak egitea, horietan egin beharreko obren edo jarduketen finantzaketa ekitaldi bakoitzeko aurrekontuan horretarako diru erabilgarria egoteak baldintzatuko du.
Hirugarren xedapen gehigarria .–Organoak koordinatzea.
Memoria historikoaren arloan eskuduna den departamentuak kulturaren arloan eskuduna denari helaraziko dizkio Nafarroako Memoria Historikoaren Tokien Erregistroan egiten diren inskripzioak.
Azken xedapenetako lehenbizikoa .–Erregelamendu bidez garatzea.
Nafarroako Gobernuari ahalmena ematen zaio foru lege hau aplikatu eta garatzeak eskatzen dituen erregelamenduzko xedapen guztiak eman ditzan.
Azken xedapenetako bigarrena .–Indarra hartzea.
Foru lege honek Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta biharamunean hartuko du indarra.
Nik, Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeari buruzko Lege Organikoaren 22. artikuluan xedatutakoa bete dadin, foru lege hau B.M. Erregearen izenean aldarrikatzen dut, Nafarroako Aldizkari Ofizialean berehala argitara eta “Estatuko Aldizkari Ofizialera” igor dadila agintzen dut eta herritar eta agintariei bete eta betearaz dezatela manatzen diet.
Iruñean, 2018ko abenduaren 26an.–Nafarroako Foru Komunitateko lehendakaria, Uxue Barkos Berruezo.
Iragarkiaren kodea: F1815992
